2. Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong viÖc kiÓm so¸t l¹m ph¸t

§Ó hoµn thiªn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ chóng ta ph¶i biÕt hoµn thiÖn c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ còng nh­ phèi hîp ®iÒu hµnh c¸c c«ng cô ®ã.
2.1. Dù tr÷ b¾t buéc.
C«ng cô dù tr÷ b¾t buéc cã ­u ®iÓm lín trong viÖc kiÓm so¸t cung tiÒn tÖ lµ nã cã thÓ t¸c ®éng ®Õn tÊt c¶ c¸c ng©n hµng nh­ nhau vµ cã t¸c dông ®Çy quyÒn lùc ®Õn cung øng tiÒn tÖ. Tuy vËy, khi mµ dù tr÷ b¾t buéc kh«ng ®­îc tr¶ l•i, chóng t­¬ng ®­¬ng víi mét kho¶n thuÕ vµ cã thÓ dÉn tíi t×nh tr¹ng phi trung gian ho¸ h¬n n÷a, dù tr÷ b¾t buéc thiÕu tÝnh mÒm dÎo, hoÆc nh÷ng thay ®æi lín vµ th­êng xuyªn ë møc dù tr÷ còng sÏ g©y nªn hçn lo¹n vµ tæn thÊt cho c¸c NHTM. Nh­ng tr­íc t×nh tr¹ng l¹m ph¸t thÊp nh­ hiÖn nay theo t«i cÇn gi¶m tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc. Bëi v× nhu cÇu vèn cña nÒn kinh tÕ kh¸ lín, nh­ng kh¶ n¨ng huy ®éng vèn h¹n chÕ, cho nªn viÖc gi¶m tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc trong giai ®o¹n nµy sÏ hç trî thªm nguån vèn cho c¸c tæ chøc tÝn dông cho vay nÒn kinh tÕ. MÆt kh¸c sù gia t¨ng tæng ph­¬ng tiÖn thanh to¸n ë møc kiÓm so¸t ®­îc, vµ tû lÖ l¹m ph¸t còng cã thÓ kiÓm so¸t ®­îc sao cho phï hîp víi sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Do vËy h¹ thÊp tØ lÖ dù tr÷ b¾t buéc cã thÓ chÊp nhËn vµ phï hîp trong thêi kú nµy.
Mét mÆt khi quy ®Þnh tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc cÇn chó ý tíi quy m« ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tÝn dông hiÖn nay sao cho hîp lý. Cßn vÒ ®èi t­îng thi hµnh quy chÕ dù tr÷ b¾t buéc cÇn bæ sung thªm ng©n hµng HTX quü tÝn dông nh©n d©n vµ HTX tÝn dông ®Ó phï hîp víi quy ®Þnh néi dung luËt NHNN. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, c¸c NHTM gÆp khã kh¨n trong viÖc huy ®éng vèn ®èi víi lo¹i tiÒn göi tõ 12 th¸ng trë lªn (chiÕm 15% so víi tæng nguån vèn huy ®éng). ChÝnh v× vËy nÕu muèn huy ®éng ®­îc lo¹i tiÒn göi nµy c¸c NHTM ph¶i n©ng møc l•i suÊt tiÒn göi (huy ®éng vèn) lªn cao s¸t l•i suÊt tiÒn cho vay. Do ®ã nÕu quy ®Þnh lo¹i tiÒn göi nµy còng ph¶i chÞu tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc th× sÏ g©y khã kh¨n cho c¸c NHTM trong ho¹t ®éng kinh doanh còng nh­ kh«ng khuyÕn khÝch ®­îc huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n ®Ó cho vay vµ ®Çu t­ ph¸t triÓn . V× vËy trong giai ®o¹n hiÖn nay ch­a nªn quy ®Þnh dù tr÷ b¾t buéc ®èi víi lo¹i tiÒn göi cã kú h¹n tõ 12 th¸ng trë lªn mµ chØ t¹m thêi quy ®Þnh dù tr÷ b¾t buéc ®èi víi tiÒn göi huy ®éng d­íi 12 th¸ng. ViÖc quy ®Þnh trªn sÏ khuyÕn khÝch c¸c NHTM b»ng c¸c nghiÖp vô cña m×nh (ph¸t hµnh tr¸i phiÕu NHTM ph¸t hµnh kú phiÕu...v.v) thu hót nguån vèn cho môc tiªu ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn .
Nh­ng ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cña c¸c tæ chøc tÝn dông, cÇn xö lý kû luËt viÖc thùc hiÖn dù tr÷ b¾t buéc cña c¸c tæ chøc tÝn dông. Do ®ã ngoµi viÖc ph¹t nÆng c¸c tæ chøc tÝn dông b»ng h×nh thøc l•i suÊt, ban thanh tra NHNN vµ c¸c vô liªn quan ë NHTW cÇn t¨ng c­êng kiÓm tra viÖc thùc hiÖn chÕ ®é dù tr÷ b¾t buéc cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c.

2.2. T¸i chiÕt khÊu.
§Ó thùc hiÖn ®­îc c«ng cô t¸i chiÕt khÊu cã hiÖu qu¶ ®ßi hái ph¶i cã c¸c c«ng cô truyÒn thèng cña nã lµ kú phiÕu vµ th­¬ng phiÕu. Th­¬ng phiÕu lµ giÊy chøng minh cho hµnh vi mua chÞu b¸n chÞu hµng ho¸ , hµnh vi nµy gäi lµ tÝn dông th­¬ng m¹i.
TÝn dông th­¬ng m¹i sÏ gióp cho c¸c doanh nghiÖp rót ng¾n chu kú kinh doanh cña m×nh, t¨ng vßng quay cña vèn. Do ®ã sÏ gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao. V× vËy muèn ¸p dông c«ng cô t¸i chiÕt khÊu nh­ lµ mét c«ng cô h÷u hiÖu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong viÖc kiÓm so¸t l¹m ph¸t ®ßi hái ph¶i cã nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho sù ra ®êi cña tÝn dông th­¬ng m¹i.
L•i suÊt t¸i chiÕt khÊu cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi l•i suÊt chiÕt khÊu cña NHTM. V× vËy ®Ó hoµn thiÖn c«ng cô t¸i chiÕt khÊu cÇn hoµn thiÖn viÖc chiÕt khÊu kú phiÕu do Ng©n hµng th­¬ng m¹i ph¸t hµnh cô thÓ ë ®©y lµ chøng tõ cã gi¸. HiÖn nay c¸c ng©n hµng th­êng dïng h×nh thøc nhËn cÇm cè ®Ó cho vay h¬n lµ nhËn chiÕt khÊu c¸c chøng tõ cã gi¸. Nh­ng theo t«i h×nh thøc nhËn cÇm cè cho vay cã nhiÒu nh­îc ®iÓm h¬n so víi h×nh thøc chiÕt khÊu. Thø nhÊt ®ã lµ thñ tôc phøc t¹p h¬n, thø hai lµ nhu cÇu vÒ vèn ®­îc tho¶ m•n Ýt h¬n. V× vËy b¶n th©n cho r»ng c¸c ng©n hµng nªn më réng c¸c h×nh thøc chiÕt khÊu chøng tõ cã gi¸ ®Ó t¹o thuËn lîi h¬n vµ b¶o ®¶m lîi Ých cho kh¸ch hµng.
- Nªn x¸c ®Þnh møc chiÕt khÊu b»ng víi l•i suÊt cho vay ®­îc tÝnh b»ng phÝ ng©n hµng céng víi l•i suÊt sinh lîi cña c¸c chøng tõ cã gi¸, nh­ng tèi ®a kh«ng v­ît qu¸ møc tiÒn cña l•i suÊt cho vay ng¾n h¹n.
MÆt kh¸c ng©n hµng trung ­¬ng cÇn ®Þnh râ h¬n viÖc vËn dông chÝnh s¸ch vµ c«ng cô t¸i chiÕt khÊu, l•i suÊt t¸i chiÕt khÊu: cã nh­ vËy møc kÝch thÝch viÖc xuÊt hiÖn c¸c lo¹i th­¬ng phiÕu, kú phiÕu vµ chÝnh chóng lµ c¬ së cho phÐp ng©n hµng nhµ n­íc trung ­¬ng vËn dông c«ng cô t¸i chiÕt khÊu vµ l•i suÊt t¸i chiÕt khÊu h÷u hiÖu ®Ó thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ.
2.3. Ho¹t ®éng thÞ tr­êng më:
VÒ mÆt lý luËn còng nh­ trong thùc tÕ thÞ tr­êng më lµ mét c«ng cô quan träng ®iÒu tiÕt linh ho¹t khèi l­îng tiÒn tÖ trong l­u th«ng vµ liªn quan trùc tiÕp ®èi víi c¬ chÕ ph¸t hµnh tiÒn cña ng©n hµng trung ­¬ng. Trong ®iÒu kiÖn ë n­íc ta hiÖn nay cÇn ®­a c«ng cô thÞ tr­êng më vµo ho¹t ®éng vµ t¨ng c­êng sö dông c«ng cô nµy. Tuy nhiªn ®Õn nay cho thÊy c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ®­a thÞ tr­êng më vµo ho¹t ®éng cßn ch­a chÝn muåi. V× vËy cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c«ng cô nµy ®Ó mau chãng ®­a c«ng cô nµy vµo ho¹t ®éng. Tr­íc hÕt viÖc vËn dông c«ng cô thÞ tr­êng më ®ßi hái tr­íc m¾t kh«ng chØ ®èi víi tÝn phiÕu kho b¹c mµ ngay c¶ víi tr¸i phiÕu kho b¹c vµ c¸c chøng chØ ®Çu t­ cña nhµ n­íc (tr¸i phiÕu c«ng tr×nh), cÇn ph¶i ph¸t hµnh theo ph­¬ng thøc ®Êu thÇu th«ng qua ho¹t ®éng cña NHNNTW vµ ¸n NHTM trong ®ã t¨ng c­êng vai trß cña NHNNTW trong viÖc ph¸t hµnh tiÒn ®Ó mua tr¸i phiÕu chÝnh phñ vµ sau ®ã thùc hiÖn mua b¸n l¹i tr¸i phiÕu chÝnh phñ víi c¸c NHTM, víi c¸c tæ chøc kinh tÕ theo tÝn hiÖu thÞ tr­êng .
Mét mÆt :
- CÇn ban hµnh chÝnh thøc c¸c quy chÕ ho¹t ®éng thÞ tr­êng më phï hîp víi luËt.
- Thµnh lËp ban chØ ®¹o thÞ tr­êng më ®Ó tiÕn hµnh mua b¸n thö
- Lµm viÖc víi bé tµi chÝnh ph¸t hµnh c¸c tÝn phiÕu kho b¹c cã kú h¹n d­íi 12 th¸ng ®Ó t¹o c«ng cô cho thÞ tr­êng më. §ång thêi lµm viÖc víi Bé tµi chÝnh ®Ó chuyÓn sè nî hiÖn nay cña Bé tµi chÝnh vay NHNN thµnh c¸c tr¸i phiÕu chÝnh phñ ®Ó NHNN sö dông c«ng cô nµy cho ho¹t ®éng thÞ tr­êng më.
- NHNN ph¸t hµnh tÝn phiÕu NHNN th­êng xuyªn, ®Þnh kú víi thêi h¹n ng¾n.
- Hoµn thiÖn hÖ thèng thanh to¸n bï trõ ®Ó c¸c ng©n hµng tiÕn hµnh c¸c giao dÞch ng¾n, ph¸t triÓn nghiÖp vô vay m­în thóc ®Èy thÞ tr­êng liªn ng©n hµng ph¸t triÓn lµ c¬ së ®Ó ph¸t triÓn nghiÖp vô thÞ tr­êng më.
Song ®Ó nghiÖp vô thÞ tr­êng më ph¸t huy hiÖu qu¶ vèn cã cña nã trong viÖc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, th× bªn c¹nh viÖc khÈn tr­¬ng t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn nh­ trªn cho thÞ tr­êng më cã thÓ ho¹t ®éng, cÇn thiÕt ph¶i ®æi míi ®ång thêi c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nh­ c«ng cô t¸i chiÕt khÊu, dù tr÷ b¾t buéc, l•i suÊt c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng liªn ng©n hµng.... ®Ó NHNN cã thÓ ®iÒu hµnh mét c¸ch ®ång bé, cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c c«ng cô, qua ®ã cã thÓ n©ng cao n¨ng lùc ®iÒu hµnh cña NHNN nh»m thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ môc tiªu chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong tõng thêi kú.
2.4. L•i suÊt.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, chÝnh s¸ch l•i suÊt cña NHNN ®• ®­îc sö dông nh­ mét c«ng cô quan träng gãp phÇn t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ kiÓm so¸t l¹m ph¸t. B»ng c¸c biÖn ph¸p ®iÒu hµnh linh ho¹t theo chØ ®¹o cña chÝnh phñ NHNN ®• chuyÓn tõ chÝnh s¸ch l•i suÊt ©m sang l•i suÊt thùc d­¬ng, l•i suÊt trÇn ®• dÇn dÇn b¸m s¸t chØ sè tr­ît gi¸, vµ quan hÖ cung cÇu vèn tÝn dông trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ b¶o toµn gi¸ trÞ ®ång tiÒn cho ng­êi göi vµ ®­îc ng­êi vay chÊp nhËn tõ ®ã ngµy cµng thu hót thªm nguån vèn vµo hÖ thèng ng©n hµng , ®¸p øng nhu cÇu vèn ngµy cµng t¨ng cho s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®Çu t­ ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, c«ng cô l•i suÊt kh¸ quan träng trong viÖc kiÓm so¸t l¹m ph¸t hiÖn nay. Do ®ã, t«i còng ®­a ra nh÷ng ý kiÕn vÒ c¸c gi¶i ph¸p ®Ó hoµn thiÖn h¬n n÷a c«ng cô l•i suÊt.
- Nªn kiªn tr× nguyªn t¾c l•i suÊt thùc d­¬ng ®Ó kÝch thÝch tiÕt kiÖm ®ång thêi linh ho¹t ®iÒu chØnh l•i suÊt theo diÔn biÕn l¹m ph¸t nh»m hç trî ®Çu t­.
- Trong thêi gian tíi, tr­íc m¾t vÉn duy tr× c¬ chÕ l•i suÊt trÇn nh­ng vÒ ph­¬ng diÖn tiÕn hµnh cÇn xóc tiÕn nhanh viÖc h×nh thµnh c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch nh»m thóc ®Èy c¹nh tranh lµnh m¹nh trong lÜnh vùc kinh doanh tiÒn tÖ, t¹o tiÒn ®Ò më réng qu¸ tr×nh tù do ho¸ l•i suÊt.
- CÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch l•i suÊt linh ho¹t (l•i suÊt cho vay vµ vay). VÒ viÖc x©y dùng chÝnh s¸ch l•i suÊt, NHNN cÇn cã chÝnh s¸ch ­u ®•i cho mét sè ngµnh hoÆc ®èi t­îng kinh tÕ quan träng.
MÆt kh¸c l•i suÊt vµ tû gi¸ lµ hai vÊn ®Ò nh¹y c¶m, cã t¸c ®éng tøc thêi vµ ¶nh h­ëng s©u réng ®èi víi toµn bé c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Do gi÷a chóng cã mèi quan hÖ h÷u c¬ víi nhau, chÝnh s¸ch l•i suÊt vµ tû gi¸ ph¶i ®­îc xö lý ®ång bé trong quan hÖ phï hîp. ChÝnh v× vËy biÖn ph¸p ®iÒu chØnh l•i suÊt ®ång ViÖt Nam cÇn ®i ®«i víi viÖc quy ®Þnh l•i suÊt thÝch hîp ®èi víi tiÒn göi b»ng USD ®Ó ph¸t huy tèi ®a vai trß cña c«ng cô l•i suÊt trong viÖc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ.
Tãm l¹i, ®iÒu chØnh l•i suÊt cho phï hîp víi c¸c diÔn biÕn kinh tÕ vµ môc tiªu chÝnh s¸ch lµ mét biÖn ph¸p th«ng th­êng cña c¸c chÝnh phñ vµ NHTW trong thêi gian tíi, d­íi sù chØ ®¹o cña chÝnh phñ cïng víi c¸c biÖn ph¸p chÝnh s¸ch kh¸c, NHNN sÏ tiÕp tôc thùc hiÖn chÝnh s¸ch l•i suÊt linh ho¹t phï hîp víi t×nh h×nh vµ c¸c diÔn biÕn kinh tÕ nh»m thùc hiÖn môc tiªu æn ®Þnh tiÒn tÖ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng vµ nhµ n­íc trong tõng thêi kú.
2.5. H¹n møc tÝn dông:
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng , ho¹t ®éng tÝn dông ®ãng vai trß ®iÒu tiÕt th­êng xuyªn ®èi víi viÖc gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ l¹m ph¸t. Dùa vµo viÖc më réng tÝn dông ng­êi ta cã thÓ ®¹t ®Õn sù më réng s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n. Ng­îc l¹i thu hÑp tÝn dông lµ mét trong nh÷ng c¸ch thøc quan träng ®Ó h¹n chÕ sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ qu¸ nhanh vµ sù gia t¨ng cña l¹m ph¸t. V× vËy c«ng cô h¹n møc tÝn dông cã ý nghÜa quan träng vµ viÖc x¸c ®Þnh h¹n møc tÝn dông lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn môc tiªu chèng l¹m ph¸t. Song nã còng g©y khã kh¨n cho NHTM v× thÕ cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p hç trî tiÕp nèi ®Ó lµm gi¶m bít nh÷ng khã kh¨n cho NHTM.
Thø nhÊt: ®Ó NHTM kinh doanh ®­îc tèt, huy ®éng ®­îc nhiÒu vèn trong d©n c­ (®©y lµ sù cÇn thiÕt ®Ó chèng l¹m ph¸t) nªn më h­íng cho chi nh¸nh NHTM cÊp tØnh cã thÓ ®­îc mua tÝn phiÕu NHNN khi thõa vèn. Nh­ vËy n©ng cao ®­îc tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o v× nã g¾n víi lîi Ých trùc tiÕp cña n¬i thõa vèn.
Thø hai: ®Ó gi¶m bít khã kh¨n cho Ng©n hµng n«ng nghiÖp, NHNN vµ chÝnh phñ nªn cho phÐp ng©n hµng n«ng nghiÖp kh«ng ph¶i ký quü b¾t buéc hoÆc ®Ó 1 tû lÖ rÊt nhá trªn sè tiÒn göi.
Thø ba: chÝnh phñ nªn giao cho c¸c NHTM huy ®éng thay cho kho b¹c vµ theo chñ ®Þnh cña chÝnh phñ vÒ møc huy ®éng vµ l•i suÊt ®¶m b¶o kinh doanh . Sè huy ®éng ®­îc theo chØ ®Þnh sÏ chuyÓn giao cho kho b¹c ®Ó ®¸p øng yªu cÇu chi tiªu cña chÝnh phñ.
Thùc hiÖn tèt nh÷ng gi¶i ph¸p nªu trªn võa ®¶m b¶o chèng l¹m ph¸t võa gióp cho c¸c NHTM ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶.
Qua c¸c phÇn trªn t«i ®• tr×nh bµy c¸c gi¶i ph¸p ®Ó hoµn thiÖn c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Nh­ng mét mÆt hoµn thiÖn c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, mÆt kh¸c cÇn phèi hîp ®ång bé c¸c c«ng cô ®ã trong viÖc kiÓm so¸t l¹m ph¸t. Nh­ c«ng cô dù tr÷ b¾t buéc do qu¸ nh¹y c¶m do ®ã c«ng cô nµy cÇn ph¶i ®­îc sù bæ trî cña c¸c c«ng cô tinh vi h¬n (t¸i chiÕt khÊu, thÞ tr­êng më). Ng­îc l¹i trong khi NHNNTW cÇn coi träng viÖc sö dông c«ng cô thÞ tr­êng më, c«ng cô t¸i chiÕt khÊu vµ l•i suÊt t¸i chiÕt khÊu trong viÖc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th× c«ng cô dù tr÷ b¾t buéc ®­îc sö dông ®Ó hç trî hai c«ng cô nªu trªn. C¸c phÇn trªn chóng ta ®• nghiªn cøu vµ thÊy ®­îc quan hÖ chÆt chÏ gi÷a l•i suÊt vµ tû gi¸ . Do ®ã cÇn thiÕt lËp nhiÒu c«ng cô thùc sù cã mèi quan hÖ chÆt chÏ gåm c¶ c¸c c«ng cô bæ trî vµ c«ng cô trung gian. Bëi v× khi phèi hîp ®ång bé c¸c c«ng cô, th× viÖc ®iÒu khiÓn mét c«ng cô sÏ lµm cho c¸c c«ng cô kh¸c ®­îc céng h­ëng vÒ søc m¹nh.
ChÝnh v× vËy, kh«ng nh÷ng ph¶i hoµn thiÖn c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ mµ cßn ph¶i phèi hîp c¸c c«ng cô ®ã víi nhau trong viÖc kiÓm so¸t l¹m ph¸t.