Những phẩm chất làm nên nhà lãnh đạo

Những phẩm chất làm nên nhà lãnh đạo
May thay, trí tuệ cảm xúc là thứ ta có thể nhờ luyện tập mà có được.
Tiến trình luyện tập ấy chắc chắn không dễ dàng chút nào. Nó cần đến
thời gian và, trên hết tất cả, thái độ cam kết đến cùng. Nhưng dù gì,
những ích lợi nó mang lại - cho cả cá nhân lẫn tổ chức - thật đáng để ta
phải bỏ công tập luyện.
Năm yếu tố của trí tuệ cảm xúc trong công
việc:

	Định nghĩa	Các nét đặc trưng
Tự ý thức	Khả năng nhận diện và hiểu ra các thứ tâm trạng, cảm xúc, và động cơ hành động của bạn, cũng như các tác động chúng có đối với những người khác Tự tin	Tự tin Tự đánh giá đúng đắn về bản thân Biết dùng óc hài hước mà tự phê bình bản thân
Tự chủ	Khả năng kiểm soát hoặc tái định hướng tính khí và các xung động tiêu cực, có hại	Giữ được tính cách trọn vẹn nơi bản thân; đáng tin cậy Thoải mái trước những gì nhập nhằng, mơ hồ. Cởi mở đón nhận sự thay đổi
Động lực thúc đẩy	Lòng say mê dành cho công việc vì những lý do vượt trên tiền tài hay danh vọng Khả năng theo đuổi mục tiêu với nhiệt huyết và lòng kiên trì	Động lực mạnh mẽ nhắm đến thành tựu Lạc quan, cả khi gặp thất bại Tận tụy với tổ chức
Thấu cảm	Khả năng nắm bắt rõ tâm tư tình cảm của những người khác Kỹ năng trong việc đối xử với những người khác theo các phản ứng cảm xúc của họ	Tinh thông việc huấn luyện và giữ chân người tài Có cảm thức nhạy bén về sự khác biệt giữa các nền văn hóa Có khả năng làm việc tốt với khách hàng cả cũ lẫn mới
Kỹ năng xã hội	Sự thành thục về khả năng làm chủ và xây dựng hệ thống các mối quan hệ Khả năng tìm được tiếng nói chung và tạo ra tình trạng đồng thuận	Đi đầu cách có hiệu quả trong các bước thay đổi Có khả năng thuyết phục Tinh thông việc xây dựng và dẫn dắt đội ngũ

Có
thể luyện tập để có được Trí tuệ Cảm xúc không?
Từ lâu,
người ta đã tranh luận với nhau về việc các phẩm chất lãnh đạo là do bẩm
sinh hay do tập luyện mà có. Và như thế, người ta cũng bàn cãi với nhau
về trí tuệ cảm xúc. Chẳng hạn, liệu một số người sinh ra đã có sẵn nơi
mình khả năng thấu cảm ở các mức độ nhất định nào đó, hay đó là khả năng
họ thủ đắc được qua các kinh nghiệm sống? Câu trả lời là cả hai.
Khoa
học đã chứng minh và hùng hồn quả quyết rằng trí tuệ cảm xúc có một
phần là do di truyền. Các cuộc nghiên cứu trong lĩnh vực tâm lý và phát
triển đã cho thấy rằng việc bồi đắp vun xây cũng đóng một vai trò quan
trọng không kém. Trí tuệ cảm xúc có bao nhiêu phần trăm do di truyền và
bao nhiêu phần trăm do được bồi đắp qua kinh nghiệm sống: đó là điều sẽ
không bao giờ có ai biết được; tuy nhiên, các cuộc nghiên cứu và thực tế
đã rõ ràng cho thấy rằng người ta hoàn toàn có thể tập luyện để có được
một trí tuệ cảm xúc.
Đây là điều chắc chắn: Trí tuệ cảm xúc gia tăng
theo độ tuổi. Có hai chữ xưa nay người ta vẫn quen dùng để nói lên hiện
tượng "gia tăng theo độ tuổi": trưởng thành. Tuy vậy, cả khi đã trưởng
thành, một số người vẫn cần phải tiếp tục tập luyện để gia tăng được trí
tuệ cảm xúc của mình. Điều đáng buồn là từ trước đến nay, có nhan nhản
các thứ chương trình huấn luyện nhắm đến việc giúp xây dựng các kỹ năng
lãnh đạo - kể cả trí tuệ cảm xúc - đã làm lãng phí của người ta thì giờ
và tiền của. Vấn đề rất đơn giản như sau: Họ tập trung sai vào phần não
bộ cần phát triển.

Nếu cái đích bạn nhắm đến là trở thành một nhà
lãnh đạo đích thực, hãy ghi nhớ "Không có điều gì vĩ đại con người từng
đạt đến được mà không có nhiệt tâm."
Trí tuệ cảm xúc phần lớn được
sinh ra nhờ chất dẫn truyền thần kinh của hệ thống não rìa (limbic
system) là hệ thống có chức năng chi phối các cảm giác, các xung động và
thúc đẩy. Nhiều cuộc nghiên cứu đã cho thấy rằng hệ thống não rìa có
thể vận hành cách tối ưu nhất nhờ động lực thúc đẩy, việc thực hành mở
rộng và sự phản hồi.
Hãy thử so sánh cách vận hành này với kiểu vận
hành nơi vùng tân vỏ não (neocortex) là vùng điều khiển các khả năng
phân tích và kỹ thuật. Vùng tân vỏ não thâu lấy những gì thuộc về ý niệm
và lý luận. Đó là phần não giúp cho ta có thể nhờ việc đọc một cuốn
sách hướng dẫn mà hiểu ra cách dùng một chiếc máy vi tính hoặc biết cách
thực hiện một cuộc gọi kinh doanh. Không có gì đáng ngạc nhiên - nhưng
lại là điều sai lầm - việc hầu hết các chương trình huấn luyện giúp nâng
cao trí tuệ cảm xúc lại tập trung cả vào vùng não này.
Trên thực tế,
cuộc nghiên cứu của tôi - được tiến hành cùng với Nhóm Chuyên trách
Nghiên cứu về Trí tuệ Xúc cảm Trong các Tổ chức - đã cho thấy rằng các
chương trình huấn luyện theo kiểu tập trung tiếp cận vùng tân võ não như
thế không những không giúp nâng cao được trí tuệ cảm xúc, mà còn tạo ra
một tác động tiêu cực lên trên năng suất làm việc của nhiều người.
Để
nâng cao được trí tuệ cảm xúc, các tổ chức cần thiết phải tái điều
chỉnh đường hướng huấn luyện mà bổ sung thêm vào chương trình của mình
cách thức tiếp cận hệ thống não rìa. Họ phải giúp những người khác phá
bỏ những thói quen cư xử cũ kỹ và tập nên các thói quen cư xử mới mẻ. So
với các chương trình huấn luyện theo đường hướng cũ, cách thức huấn
luyện mới này không những đòi hỏi phải có thêm nhiều thời gian hơn, mà
còn đòi hỏi phải có một phương pháp nhắm đến từng cá nhân nữa.
Thử
hình dung một người điều hành bị các đồng nghiệp mình coi là thiếu độ
thấu cảm. Một phần thiếu hụt ấy biểu hiện nơi việc cô không có khả năng
lắng nghe; cô thường ngắt lời người khác và không mấy tập trung theo dõi
những gì người khác đang nói. Để khắc phục phần thiếu sót này, người
điều hành ấy cần phải có được động lực để thay đổi và, tiếp nữa, cô cần
thực hành và tập nhận phản hồi từ những người khác trong công ty. Cô có
thể nhờ một đồng nghiệp hay một người làm công tác huấn luyện kèm cặp
lên tiếng nhắc nhở vào mỗi khi cô tỏ ra thiếu tập trung trong việc lắng
nghe người khác như thế.
Tiếp đó, cô cần nhìn lại thái độ cư xử ấy
của mình và tìm ra cách cải thiện nó để có thể biết cách lắng nghe người
khác cho tốt hơn trong những lần sau. Và cô cần được hướng dẫn để quan
sát một số người làm công tác điều hành có khả năng lắng nghe tốt nhằm
học hỏi và bắt chước cách ứng xử của họ.
Và thái độ kiên trì và nỗ
lực thực hành, một tiến trình như thế có thể đưa đến những kết quả tốt
đẹp về lâu dài. Tôi biết một nhà điều hành làm việc ở Phố Wall đã tìm đủ
mọi cách để cải thiện khả năng thấu cảm của mình - đặc biệt là khả năng
đọc được thái độ phản ứng của những người khác và hiểu ra những gì họ
đang suy nghĩ.
Vào thời gian trước lúc ông bắt đầu tập luyện khả năng
này, những thuộc cấp của ông luôn cảm thấy khiếp hãi khi làm việc với
ông. Thậm chí nhiều người thường tìm cách lảng tránh ông, không dám nói
những cảm nghĩ thật của họ về ông. Và cuối cùng, tự ông cũng cảm nhận
được thực tế ấy và lấy làm buồn khổ.
Rồi nhờ đến sự giúp đỡ của một
người làm công tác huấn luyện cá nhân, ông bắt đầu áp dụng các biện pháp
giúp cải thiện khả năng thấu cảm qua việc thực hành và nhận phản hồi từ
những người khác. Ông phải thực hiện bước đầu tiên là làm một chuyến đi
nghỉ ở nước ngoài, đến một đất nước ông không thể dùng được thứ tiếng
ông nói để làm cho người khác hiểu ông.
Và trong thời gian ở đó, ông
đã để ý quan sát các phản ứng của mình trước những người xa lạ, cũng như
khả năng cởi mở của ông trước những người khác biệt với ông. Lúc trở về
nhà, trở nên khiêm nhường hơn sau một tuần đi nghỉ như thế ở nước
ngoài, nhà điều hành này đề nghị người huấn luyện ông lưu ý theo dõi để
nhận xét xem cách ông cư xử với mọi người trong công ty có khác đi so
với trước hay không.
Cùng lúc, ông cũng có ý thức tận dụng các cuộc
giao tiếp về công việc, coi đó như cơ hội để thực hành việc "lắng nghe"
những ý tưởng khác biệt với quan điểm của ông. Sau nữa, ông cũng cho ghi
hình từng cuộc họp của mình, và đề nghị những người làm việc với và cho
ông đưa ra nhận xét về khả năng ông nhận biết và nắm bắt tâm tâm tư cảm
nghĩ của những người khác.
Phải mất hàng mấy tháng trời, nhưng cuối
cùng rồi trí tuệ cảm xúc của nhà điều hành này cũng đã được nâng cao hơn
trước, và bước cải thiện ấy đã được thể hiện rõ nơi năng suất làm việc
hiệu quả hơn của ông.
Cần thiết phải nhấn mạnh rằng việc xây dựng trí
tuệ cảm xúc không thể - và sẽ không - trở thành hiện thực được nếu như
người ta không có đủ lòng chân thành khát khao, cũng như không biết bỏ
ra công sức để liên tục thực hành. Việc tham dự một buổi hội thảo ngắn
ngủi hướng dẫn cách thức nâng cao trí tuệ cảm xúc, sẽ chẳng đem lại được
ích lợi gì; và người ta cũng không thể đọc xong một cuốn cẩm nang chỉ
dẫn nào đó mà lập tức có được trí tuệ cảm xúc.
Ralph Waldo Emerson
từng viết rằng: "Không có điều gì vĩ đại con người từng đạt đến được mà
không có nhiệt tâm." Nếu cái đích bạn nhắm đến là trở thành một nhà lãnh
đạo đích thực, thì câu danh ngôn vừa rồi có thể đóng vai trò như chiếc
cột chỉ đường trong bước đường bạn nỗ lực để phát triển và có được một
trí tuệ xúc cảm ở mức độ cao.